หน่วยที่ 5 การประเมินผลกระทบระบบสิ่งแวดล้อม
5.1.2
วิธีปฏิบัติในการวิเคราะห์ระบบ
.....ในการวิเคราะห์ปัญหาสิ่งแวดล้อม ไม่ว่าจะเป็นปัญหาสิ่งแวดล้อมท้องถิ่น
ประเทศ และปัญหาสิ่งแวดล้อม โลกก็สามารถใช้หลักการวิเคราะห์ระบบมาทำการวิเคราะห์ได้เช่นเดียวกัน
แม้ว่าโครงสร้าง และองค์ประกอบ ของ สิ่งแวดล้อมท้องถิ่น ประเทศและของโลกจะแตกต่างกันวิธีปฏิบัติในการวิเคราะห์
ระบบมี 5 ขั้นตอน คือ
.....1. ผู้ทำการวิเคราะห์ต้องรู้ข้อมูลเบื้องต้นเกี่ยวกับพื้นที่ศึกษาในเรื่องต่อไปนี้
..........- ศึกษาชนิด ปริมาณ สัดส่วน และการกระจายขององค์ประกอบ
..........- ศึกษาหาสมรรถนะการทำงานขององค์ประกอบ
..........- ศึกษาความสัมพันธ์ของการอยู่ร่วมกันขององค์ประกอบ
..........- ศึกษาถึงปัญหาและสาเหตุของปัญหาที่ก่อให้เกิดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม
..........- ศึกษาหาแนวทางเพื่อการจัดการให้มีทรัพยากรใช้อย่างต่อเนื่องและตลอดไป
(sustained yield)
..........- ศึกษาสมรรถนะของระบบและการเปลี่ยนแปลง
(change ability)
.....2. การศึกษาสถานภาพของสิ่งแวดล้อมต้องศึกษาข้อมูลเบื้องต้นในข้อ
1 ของสิ่งแวดล้อมทั้ง 4 กลุ่มอย่าง ละเอียด ดังนี้ (อภิสิทธิ์, 2541)
..........- ทรัพยากรสิ่งแวดล้อมทางกายภาพ
ประกอบด้วยสภาพภูมิประเทศทรัพยากรธรณีวิทยาทรัพยากรแร่ ทรัพยากรดิน ทรัพยากรน้ำ
น้ำทะเล อากาศ และเสียง
..........- ทรัพยากรสิ่งแวดล้อมทางชีวภาพประกอบด้วยทรัพยากรป่าไม้ทรัพยากรสัตว์ป่าและสิ่งมีชีวิตที่หายาก
..........- คุณค่าการใช้ประโยชน์ของมนุษย์
ประกอบด้วยสภาพการใช้ที่ดิน การเกษตรกรรม เหมืองแร่ และ ทรัพยากรอื่น ๆ
เช่นอุตสาหกรรมไฟฟ้าพลังงานการขนส่งน้ำอุปโภคบริโภคพื้นที่สีเขียวและสถานที่พักผ่อน
..........- คุณค่าต่อคุณภาพชีวิต ประกอบด้วยทรัพยากรมนุษย์ที่เกี่ยวข้องกับสิ่งแวดล้อม
เช่น เศรษฐกิจสังคม ซึ่งเป็น ข้อมูลเกี่ยวกับประชากรและการตั้งถิ่นฐานนอกจากนี้ยังเกี่ยวข้องกับความเป็นอยู่
เช่น การสาธารณสุข และ อาชีวอนามัย และ ส่วนที่เกี่ยวข้องกับสถานที่ ที่มีต่อคุณภาพชีวิต
เช่น ประวัติศาสตร์ ศิลปกรรม และ สุนทรียภาพ นอกจากนี้ก็ได้แก่แหล่งศิลปกรรมซึ่งเป็นสิ่งที่มนุษย์ได้ก่อสร้างขึ้นในอดีตที่มีคุณค่าควรแก่การ
รักษาไว้วิธีการประเมินสถานภาพสิ่งแวดล้อมทั้ง 4 กลุ่มโดยหลักการแล้ว การประเมินสถานภาพ
จะกระทำ เป็นระบบ และต้องเข้าใจความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งนำเข้า (Input)
และสิ่งนำออกทั้งหมดหรือบางส่วนของ สิ่งนำออก ถ้าปริมาณสิ่งนำเข้าเท่ากับหรือใกล้เคียง
กับสิ่งนำออกทั้งหมดหรือบางส่วนของสิ่งนำออก ระบบ นั้นสามารถจำแนกเป็นระบบสมดุลธรรมชาติ
(Nature balance systems) แต่ถ้าปริมาณสิ่งนำเข้ามาก กว่าปริมาณสิ่งนำออก
ทั้งหมดหรือบางส่วนของสิ่งนำออก แล้วระบบนั้นจะถูกจำแนกเป็นระบบที่กำลังพัฒนา
(Developing systems) และถ้าปริมาณสิ่งนำเข้าน้อยกว่าปริมาณสิ่งนำออกทั้งหมด
หรือบางส่วน ของ สิ่งนำออก แล้วระบบนั้นจะถูกจำแนกเป็นระบบที่กำลังถูกทำลาย
(destructing systems)
